თათია სიბაშვილი - ჩოსერიდან ეკომდე და პაზოლინიმდე

არსებობს ისეთი წიგნები და ფილმები სადაც უხეშად, ყოველგვარი ესთეტიკის გარეშეა ნაჩვენები ის რეალობა რაშიც სამყარო ცხოვრობს არსებობის დროიდან და ამ სამყაროს მაცხოვრებლებს სამწუხაროდ არც ის მოსწონთ, თუ ვინმე გამოჩნდება და სახეზე ააფარებს ამ რეალობას. მაშინვე ცხვირს აიბზუებენ და ზიზღით გვერდით გაიხედებიან. ავანტიურის ავტორს კი „წესიერი“ ხალხისგან კრიტიკის ქარცეცხლში გავლა მოუწევს. ეს იცოდა და იცის დედამიწის ყველა მაცხოვრებელმა და მხოლოდ ერთეულები თუ აღმოჩნდებიან ხოლმე ისეთი გაბედულები, რომლებიც შეძლებენ ამ ყველაფრის ხმამაღლა თქმას. საბედნიეროდ თითო ასეთი „თავზეხელაღებული“ ყველა ეპოქას ჰყავს და რადგანაც წინა რენესანსზე ვლაპარაკობთ,ჩოსერს რომ გვერდს ვერ ავუვლით ფაქტია. გვერდის ავლა იქით იყოს და ამ კაცმა წინარენესანსში ისეთი ამბების მოყოლა გაბედა სამღვდელოებაზე, ქალებსა და ურთიერთობებზე დღემდე განსჯის საგნად რომ რჩება ლიტერატურის წრეებში და ახლაც კარგა ხანს თუ არა, რამდენიმე კვირას მაინც ილაპარაკებენ „თსუ“ს ორასრვის ნაცვლად ახლა უკვე ორასმეერთე აუდიტორიაში.

ჩოსერის დროს ასეთ გაბედულ ტიპებს ერეტიკოსობის გამო კოცონზე რომ წვავდნენ ფაქტია. იმას კი ამბობს ვერ დავიკვეხნი მწიგნობრობას და სიბრძნის ცოდნასო, მაგრამ მისი კენტერბერიული მოთხრობები საფუძვლად რომ დაედო ლონდონურ დიალექტს ესეც ფაქტია და ის, რომ თავისი ოსტატური ირონიით და მახვილი იუმორით გაჯერებულ ნაწარმოებში ყურადღება სხვა რამეებმაც მიიქცია და ჩოსერიც გადარჩა ესეც სახეზეა. გადარჩა და ის საზოგადოება დაგვიტოვა სადაც „სიყვარული რომ ყველაფერს სძლევს“ ამას „ღვთისმოსავი“ წინამძღვარი მადამ ეგლანტინის გულსაბნევი გაცნობებთ  და მისი ძაღლებისადმი დამოკიდებულება. მერე რა, რომ გარეთ შიმშილი მძვინვარებს... მომლოცველებში რომ ინდულგენციების გამყიდველი ურევია, ყალბი წმინდა ნაწილებით და შენდობის ფურცლებით აღჭურვილი განსაზღვრულ ფასად რომ გამოგასყიდინებთ უკვე ჩადენილ და მომავალში ჩასადენ ცოდვებს,არც ეგაა ახალი ამბავი.ჩოსერმა ვერ ადამიანურ ვნებებს აუარა გვერდი და ერთ კოშკში გამომწყვდეული ორი ემოციის ჭიდილზეც მოგვიყვა. ურთიერთობები კიდევ იქაც ისეთივე დაძაბული და მრავალფეროვანი ყოფილა, როგორიც დღესაა. ქალების მრავალფეროვნებაზე სასაუბროდ ბათელი ქალის ხსენებაც საკმარისი იქნება იმიტომ, რომ მინიმუმ ხუთ სხვადასხვანაირ ურთიერთობაზე გვიამბობს და მეექვსეს ძიებაშია თან ისე, რომ საკუთარ თავზე ირგებს წმინდა წერილს და საზოგადოებრივ ეტიკეტსაც.

დროის ციკლურობაზე აქამდეც ბევრი ულაპარაკიათ ჩემზე ჭკვიან ადამიანებს და მე არაფერს ვიტყვი გარდა იმისა, რომ გავიდა საუკუნეები და ჩოსერის კენტერბერიული თავგადასავლებით იტალიელი პაოლო პაზოლინი დაინტერესდა, რომელიც კინოკარიერამდე სამწერლო კარიერით გახდა ცნობილი და მანამდე უკვე სახელგანთქმულმა თავისი ფილმით ადამიანთა ისეთ მანკიერებებს გაუსვა ხაზი, დღესაც რომ ვერ შეხედავს მშვიდად თანამედროვე მაყურებელი. ფილმმა პაზოლინის ოქროს დათვი მოუტანა - მე კიდევ ერთი ცნობილი იტალიელის წიგნი გამახსენა და მონასტერში გამეფებული სიტუაცია, მონასტრის მნათე საოცრად რომ ჰგავს ჩოსერის და პაზოლინის მნათეს აღარ იყო ჩემთვის გასაკვირი. არც ის გამკვირვებია, რატომღაც ბევრი ფულის ქონა სამივეგან რომ ცხონების წინაპირობაა და ამის შემხედვარეს, უილიამ ბასკერვილელის სიტყვები რომ გამახსენდა მაცხოვრის შესახებ ადსოს რომ ეუბნება, მე არ ვიცი და არც მაინტერსებს იცინოდა თუ არა მაცხოვარი, მაგრამ თუ წინასწარ იცოდა რას ჩაინდენდა კაცობრიობა არა მგონია სიცილის სურვილი გასჩენოდაო, არც ეგ იყო მაინცდამაინც დიდად გასაკვირი.

ამავე რომანში ავტორი იმასაც გვეუბნება „იმაზე კიარ უნდა იფიქრო რას გეუბნება წიგნი, არამედ იმაზე თუ რისი თქმა სურს მას“-ო და ვფიქრობ, რომ ეს ნათქვამი ფილმებზეც სამართლიანად შეიძლება  გავრცელდეს და პაზოლინის ეკრანიზაციაში იმის დანახვას უნდა ვეცადოთ, რისი თქმა სურს ამჯერად უკვე მეოცე საუკუნის მორიგ “თავზეხელაღებულს” თავისი კარნავალური ტანისამოსით, რომლის შეხედვაზე თითქოს უნდა გეცინებოდეს მაგრამ არ გეცინება პირიქით, ზიზღის შეგრძნება გაქვს. თითქოსდა ჩოსერის პერიოდის გმირებით სავსე ფილმის ქალები საოცრად კარგად ერგებიან თანამედროვეობას, წინასწარ გათვლილი, დალაგებული საოჯახო გეგმებით. მაინც ქარაფშუტა და არასერიოზული კაცებისკენ რომ გაურბით თვალი, არარეალიზებული კაცებით, დედები რომ თავზე ხელს უსვამენ და შენ ცდილობ თვალი აარიდო იმას, რომ სწორედ ასეთ სამყაროში ცხოვრობ, სადაც „მზარეულის ამბავის“ პერსონაჟის ვითომდა სიმღერა კი არ გაცინებს გზარავს, სადაც თეთრი ფერი უბიწობას სულაც არ ნიშნავს, სადაც ცოლების ხათრით „შავი სიიდან“ ამოგიღებენ და თუ სამი ათასს დაამატებ ზედ მაშინ გადარჩენილი ხარ კოცონზე შებრაწვას, იმ კოცონზე, სადაც მაღალნი ამა ქვეყნისანი უმანკო სახეებით, სამაგალითოდ დასჯიან დამნაშავეს და ხალხს თვალებს ცეცხლიდან წამოსული შავი კვამლით დაუბნელებენ, აქ არც სინდისია საჭირო და არც შებრალება,მათთან ერთად ვერ გადარჩები... მეგობრობაზე საუბარიც ზედმეტია და ჯოჯოხეთში ვიზიტითვის თვალების მაგრად დახუჭვა საჭირო სულაც არ არის,პირიქით,ფართოდ თუ გავახელთ და მიმოვიხედავთ კარგად დავინახავთ ყველაფერს...და ეს ყველაფერი არ იქნება იმაზე საზარელი,როგორებიც პაზოლინის გმირები არიან.მისივე სიტყვებით  რომ ვთქვათ,ჩვენ ხომ იმ ეპოქაში გვიწევს ცხოვრება,რომელიც “ეროტიკას კომერციად აქცევს, ეპოქა, როცა სექსს გამოიყენებენ, როგორც მონობის და არა სიამოვნების საშუალებას”.ჰოდა,გაახილეთ თვალები,გაბედეთ და თვალი გაუსწორეთ პაზოლინის ადამიანს, მოისმინეთ ის სასოწარკვეთილი ბგერები, რასაც თავად სიმღერას ეძახის და მერე კიდევ ერთხელ ვიტყვით იმას,რაც უკვე მრავალჯერ ითქვა. იმას, რომ სხვადასხვა ეპოქაში გამოხატვის ფორმებია სხვადასხვა თორემ მთავარი სათქმელი იგივე რჩება და ექვსი საუკუნე რაღა უნდა ყოფილიყო ისეთი ხელოვანისთვის როგორიც ჩოსერია.დროს სულაც არ შეუშლია მისთვის ხელი იმის ცოდნაში რომ გავიდოდა დრო და მის ამბებს მეოცე საუკუნეში ერთი ნიჭიერი რეჟისორი კინოფირზე აღბეჭდავდა .ექვსმა საუკუნემ ვერც პაზოლინის შეუშალა ხელი ისეთი კინოშედევრი შეექმნა კიდევ მრავალ თაობას რომ შეაძრწუნებს თავისი რეალურობით.